Krystyna Lewicka-Ritter
„W KUJAWSKO-POMORSKIEM – Z OSKAREM KOLBERGIEM POD RĘKĘ” *
CENTRUM DZIEDZICTWA KUJAW ZACHODNICH W ŁOJEWIE
KUJAWY, KUJAWY ZIEMIO MA…
INOWROCŁAW, ZWANY MIASTEM KASPROWICZA lub miastem na soli, ma szczęście do pasjonatów popularyzujących kujawskie dziedzictwo kulturalne. W uzdrowiskowej pijalni wód leczniczych, znajduje się przepiękna ekspozycja wystroju izb kujawskich z przełomu XIX i XX wieku. Przyjeżdżający tu z całego świata kuracjusze, mogą dzięki temu zapoznać się z urokliwym i kolorowym wystrojem kujawskich wnętrz, podziwiać piękno stroju ludowego. Brawo dla władz Uzdrowiska Inowrocław.
Nie brak też w mieście prywatnych pasjonatów kujawskiego dziedzictwa kulturowego. Szczególne słowa uznania kieruję pod adresem Jerzego Łaganowskiego, prowadzącego już 10 lat swojego bloga pt. „Kroniki Inowrocławskie”. Znaleźć można na tym portalu, m.in. informacje o kujawskiej kulturze. Cieszy się też uznaniem czytelników, i jest na bieżąco uzupełniany – słownik gwary kujawskiej.
KOLEJNY KUJAWSKI PRZYSTANEK, na mojej reporterskiej trasie, TO WIEŚ ŁOJEWO – miejsce urodzenia Stanisława Przybyszewskiego. Dzięki inicjatywie wójta Gminy Inowrocław – Tadeusza Kacprzaka, kilka lat temu, powstało we wsi CENTRUM DZIEDZICTWA KUJAW ZACHODNICH! Przy wejściu witają mnie duże, piękne rzeźby Kujawiaka i Kujawianki, które pozostały po uczestnikach odbywających się od kilku lat w Łojewie Międzynarodowych Mistrzostw Polski w Rzeźbieniu w Drewnie. Tych pięknych rzeźb jest tu zresztą więcej. A kujawska ekspozycja w izbie tradycji!!!… Ach!!! Cóż za uczta dla oczu i duszy!!!
Mogę takie widoki oglądać bez końca! Zgromadzono bowiem tutaj cudowne kujawskie pamiątki po naszych przodkach, które ofiarowali mieszkańcy gminy. Żadne słowa nie oddadzą tak piękna izby, jak zdjęcia, które – z największym szacunkiem dla twórców tego miejsca – publikuję
Ireneusz Gregowski – przewodnik po Centrum, który opowiada mi te wszystkie interesujące historie, poleca mi także zwiedzić tu inną ciekawą ekspozycję. Zaglądam więc jeszcze do pokoju obok. To urządzony w stylu legendarnej krakowskiej kawiarni Ferdynanda Turlińskiego – SALONIK STANISŁAWA PRZYBYSZEWSKIEGO. Wisi tu reprint oryginalnego „Paonu” czyli pokaźnego płótna, które właściciel kawiarni powiesił, by artyści bywający w lokalu, nie pisali już po ścianach. Dzięki temu, pozostawiali swoje odręczne wpisy, malowidła lub rysunki – na płótnie.
Powstało cudowne dzieło!!!! „Zapisał się” na nim m.in.: Lucjan Rydel, Stanisław Przybyszewski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer i inni wielcy twórcy Młodej Polski!!! W Łojewie, zobaczycie zatem Państwo również pamiątki z krakowskich czasów wielkich mistrzów…
O „kujawskość” regionu dbają także nauczyciele. W wielu szkołach i przedszkolach powiatu inowrocławskiego, dzieci uczone są szacunku dla kulturowego dziedzictwa. Mają one bowiem możliwość występowania na lokalnych imprezach w kujawskich strojach ludowych. Uczą się również piosenek z kujawskiego, ludowego repertuaru, poznają tajniki regionalnego haftu i kuchni..
MA TEŻ SWOJE ZASŁUGI w krzewieniu i ochronie dziedzictwa kulturowego Wojewódzki Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Bydgoszczy, organizujący od 10 lat, w pięknym Parku Solankowym, zawsze w okolicach Nocy Świętojańskiej związanej z dniem imienin Jana Kasprowicza – KUJAWSKI FESTIWAL PIEŚNI LUDOWEJ. Jest on połączony z kultywowaniem słowiańskiego Święta Kupały i świętojańskim zwyczajem puszczania wianków na wodę. Na Festiwalu, mogą się również zaprezentować, nie tylko pielęgnujące kujawskie tradycje – ludowe zespoły folklorystyczne, ale także koła gospodyń wiejskich, z pietyzmem chroniące ludowe tradycje kulturalne i kulinarne. Koła gospodyń, słynące ze swojej wielkiej miłości do kujawskiej tradycji!
Henryk Sobczak – prezes związku zabiega, by Festiwal ten wpisać na listę dziedzictwa kulturalnego Kujaw Zachodnich. Niestety, impreza ze względu na pandemię koronawirusa, nie odbyła się w minionym roku. W tym roku (2021) – jeśli pandemia nie przeszkodzi – odbędzie się wyjątkowo 8 sierpnia. W imieniu organizatorów zapraszam Państwa do Inowrocławia, na to piękne spotkanie ludzi kochających folklor kujawski. Mam bowiem zaszczyt i przyjemność, od kilku lat, prowadzić festiwalową scenę.
Zapraszam Państwa na MOJE KOCHANE KUJAWY…
Krystyna Lewicka-Ritter – Wasza Kujawianka
Dziękuję wszystkim moim rozmówcom za pomoc w realizacji wszystkich części reportażu z Kujaw Zachodnich.
„Powiat Inowrocławski. K u j a w y .
O miastach i wsiach tego powiatu, jako czysto Kujawskiego, dałem już w części wiadomość w dziele mem: Lud, Serya III, str. 38 i Serya IV, str. 287 i 309. ’) Toż samo o wzgórzach, rzekach i jeziorach. *) Tu zatem dodać mi tylko wypada późniejsze od owego czasu w tej materyi zyskane nabytki.
Ołdrzychowo, dawniej Odrzychowo, iż w lesie tutejszym niegdyś wielkie bywały rozboje.
Parchanie. Długosz (Dzieje, str. 344) mówi: że w kościele wsi Parkanie pochowany biskup Wenancyusz zmarły r. 1066 i biskup Jędrzej zmarły r. 1081; po niem nastąpił, z wyboru kapituły Włocławskiej, Baptysta I Rzymianin.
Montwy. Podanie mówi że tam była kiedyś straszna bitwa pomiędzy rodzeństwem (tyczy się to niewątpliwie rokoszu Lubomirskiego), i rycerze przepadli wszyscy w bagnach, dziś już osuszonych. Lud utrzymuje, że przed końcem świata rycerze ci powstaną z bagien i rozpoczną znów wojnę, po której dopiero nastąpi koniec świata. (…)
S i e d l i m o w o . W t e j w s i ( j a k d o n o s i Czas Krak. 1874, Nr 131. 137) wyorano 79 srebrnych pieniążków rzymskich bardzo dobrze zachowanych. Właściciel tego majątku p. Sydow pisze do Brombergrr-Zeitung, że podczas orki wiosennej wydobyto na wzgórzu dwa pieniążki rzymskie. Pan Sydow kazał w tem miejscu kopać i znalazł około pół funta skorup oraz 79 monet cesarzów rzymskich (z których wiele mają z jednej strony głowę ’ cesarza, z drugiej Merkurego, i wartują po 6 srebrników dzisiejszych) a mianowicie: 20 Wespazyana, 2 Domicyana, 3 Nerwy, 5 Trajana 16 Hadriana, 2 Hadriana i Trajana, 20 Antoniusa Piusa, 9 prawdopodobnie żony jego Faustiny, 1 Marka Aureliusa, 1 Augusty Lucylli siostry cesarza Kommoda. Domyśla się p. Sydow że przez tę okolicę szedł główny gościniec handlowy od morza Czarnego do Bałtyckiego.”
Oskar Kolberg „Dzieła wszystkie- Wielkie Księstwo Poznańskie” tom XI cz. 3.
* Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust.1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.